Shantykoor Almere vertolkt shanty’s en zeemansliederen
Shantykoren:
Een shantykoor mag in principe alleen bestaan uit mannenstemmen. Voor de begeleiding en directie kunnen vrouwen deel uit maken van een Shantykoor. Het repertoire moet hoofdzakelijk bestaan uit shanty’s en kan aangevuld worden met zeemansliederen of lokale liederen verwant aan de zee, haven of visserij Niet te verwarren met smartlappen of andere Nederlandstalige meezingers.
De shanties geven een beeld van het leven aan boord, maar zij geven ook een typering van een lang vervlogen tijd. Shanty’s werden op zeilschepen gezongen om het vaak eentonige werk te verlichten. In een bepaald ritme zong de bemanning, al dan niet opgejut door een voorzanger, allerlei liederen. Op die manier ging het hijsen van het anker, het bijzetten van zeilen, het pompen of het lossen en laden van het schip een stuk plezieriger en gemakkelijker.
In de hoogtijdagen van de zeilvaart (ongeveer van 1820-1870) hadden veel zeilschepen zelfs een speciale shantyman aan boord en van hem hing veel af. Was het een hele goede dan werkte de bemanning veel vlotter en was de stemming ook beter. Dat leverde tijdwinst en dus geld op. Een shantyman had daarom een hoge positie aan boord. De meeste shanties zijn dan ook in deze periode ontstaan.
Zeemanskoren:
Zeemansliederen werden meestal aan de wal gezongen door de achtergebleven familieleden, die aan hun ‘jongens’ dachten. Zeemanskoren zingen vaak wat melancholieke liederen (fore-bitters), worden zeemansliederen genoemd.
De zeemansliederen gingen vaak over Greetje, die tijdens de barre zeetochten, in de haven op ze stond te wachten maar soms tevergeefs. Ook kaairatten (dames van lichte zeden in diverse havensteden) zijn menigmaal bezongen.
Viswijvenkoren:
Verwant aan de shantykoren zijn de z.g. viswijvenkoren. Zij bezingen de historie van de zeevisserij van uit het thuisperspectief. Op shantyfestivals zijn zij vaak een aanvulling op het shanty-repertoire.
Shanty:
Een shanty is een lied dat vroeger onder het werk aan boord van grote zeilschepen werd gezongen. Er zijn verschillende soorten shanty’s afhankelijk van het werk dat moest worden gedaan aan boord van het schip. Onder shanty’s worden ook wel verstaan de liederen die werden gezongen in de beperkte vrije tijd. Deze liederen verhalen vaak van verre oorden. Hierbij zijn de onderwerpen vaak de vrouwen in de havensteden en verre landen en de liefde.
De liederen die in de vrije tijd werden gezongen werden forebitters (GB) of forecastle songs (USA) genoemd. Shanty wordt ook gezien als een protestlied op de slechte werkomstandigheden en de tirannie van de kapitein, stuurlieden en bootsman. De Shantyman zong de coupletten voor en de bemanning zong het refrein. Vooral aan boord, maar ook op de kade werden deze liederen met veel gevoel en ritme gezongen vaak ondersteund door een mondorgel, trommelgeroffel of een ander hand instrument. Waarschijnlijk vindt men de oorsprong wel terug bij de oude galeislaven. Rond 1900 kwamen schepen in beeld die werden voortgedreven met stoom. Ze namen de plaats in van de zeilschepen die ook wel windjammers werden genoemd.
Met het verdwijnen van de windjammers, dreigden ook de zogenoemde shanties, die vertolkt werden aan boord, te worden vergeten. De ritmische liederen werden aan boord gezongen tijdens zwaar eentonig werk. Bij het ankerlichten of de zware zeilen hijsen gaven deze liederen het ritme aan.
Wereldwijd worden er sinds jaar en dag shanties gezongen. Aan dek klinkt het lied van de zee om het ritme van het werk te begeleiden, in de kajuit om een uitlaatklep te hebben voor vreugde en verdriet. Over passagieren in de haven en lonken naar de meiden. Maar er wordt tevens gezongen van de wrede zee die nam en van de heimwee naar het meisje thuis. Nederland heeft een rijk maritiem verleden, heden en hopelijk toekomst. Dus ons land heeft ook tientallen shanty/zeemans-koren. Stoere mannen en vrouwen die zingen over een leven op of aan het water, al dan niet buitengaats. |